بررسی برخی از خصوصیات اکولوژیکی گونه پونه سای کرک ستاره ای (nepeta asterotricha rech.f) در استان یزد

مطالعه رفتار اکولوژیکی گیاهان به عنوان عناصر اصلی اکوسیستم و ویژگیهای رویشگاهی آنها گامی اساسی در جهت یافتن راه حلهای مناسب برای حفظ، اصلاح و احیاء این بخش مهم از منابع طبیعی تجدید شونده است. گیاه دارویی پونه سای کرک ستاره ای با نام علمیnepeta asterotricha متعلق به تیره نعناع می باشد. به منظور مطالعه برخی از خصوصیات اکولوژیکی این گونه، ابتدا رویشگاههای آن در استان مشخص شد، سپس ویژگیهای رویشگاهی آن شامل، ارتفاع از سطح دریا، جهت شیب، اقلیم و خاک تعیین گردید. گونه های همراه، فنولوژی، وضعیت ریشه دوانی در خاک، وزن هزار دانه، درصد جوانه زنی بذر و میزان اسانس از جمله مواردی بودند که بررسی شدند. جهت مطالعه مراحل فنولوژی این گیاه، زمان شروع رشد رویشی، تکمیل رشد رویشی، شروع گل دهی، گل دهی کامل، تشکیل بذر، شیری شدن بذر، تکمیل بذر و شروع دوره خواب گیاه ثبت شد. برای مطالعه سیستم ریشه این گیاه، اقدام به برداشت خاک اطراف ریشه گیاه گردید. خصوصیات خاک منطقه نیز مورد آزمایش قرار گرفت. جهت تعیین میزان اسانس گیاه، نمونه های گیاه در زمان گلدهی کامل جمع آوری و پس از خشک شدن در سایه، جهت تعیین درصد روغن اسانس به آزمایشگاه انتقال داده شد. نتایج نشان داد این گونه در ارتفاعات 3518-2300 متری از سطح دریا و در اقلیم نیمه خشک سرد می روید. متوسط بارندگی سالانه در رویشگاه های این گونه 325-230 میلی متر و متوسط درجه حرارت سالانه 2/12 درجه سانتی گراد است. درصد شیب در رویشگاه های این گونه 80-5 درصد و در جهت شیب های شمالی، شمال شرقی و شمال غربی دیده می شود. مطالعات خاکشناسی نشان داد که این گونه بهترین رشد را درخاک های با بافت سبک تا متوسط (شنی لومی و شنی لومی رسی) و اسیدیته بین 99/7-5/7 و هدایت الکتریکی 58/ تا 63/1 دسی زیمنس برمتر دارد. پتاسیم خاک از 59 تا 35/167 ppm و فسفر خاک بین 56/3 تا 48/6 ppm متغیر بود. بررسی ماده آلی خاک مناطق مطالعاتی نشان داد درصد ماده آلی در خاک بین 47/0 تا 82/0 درصد متغیر است. خاک ده بالا با 82/0 درصد بیشترین ماده آلی و خاک طزرجان با 47/0 درصد به منظور مطالعه برخی از خصوصیات اکولوژیکی گونه nepeta asterotricha ابتدا رویشگاههای آن در استان مشخص شد، سپس ویژگیهای رویشگاهی، گونه های همراه، فنولوژی، وضعیت ریشه دوانی در خاک، وزن هزار دانه، درصد جوانه زنی بذر و میزان اسانس از جمله مواردی بودند که بررسی شدند. برای مطالعه سیستم ریشه این گیاه، اقدام به برداشت خاک اطراف ریشه گیاه گردید. خصوصیات خاک منطقه نیز مورد آزمایش قرار گرفت. جهت تعیین میزان اسانس گیاه، نمونه های گیاه در زمان گلدهی کامل جمع آوری و پس از خشک شدن در سایه، جهت تعیین درصد روغن اسانس به آزمایشگاه انتقال داده شد. طبق نتایج بدست آمده، گیاه دارویی n.asterotricha از نظر خصوصیات اکولوژیک در مناطق محدودی پراکنده است و با توجه به میزان نسبتا بالای اسانس این گیاه، توجه ویژه ای برای حفظ این گونه ارزشمند در استان یزد نیاز است.